Het Nieuwe Instituut wordt ’s werelds eerste ‘Zoöp’: een revolutionaire organisatievorm waarin mensen en andere levende wezens samenwerken Het Nieuwe Instituut wordt ’s werelds eerste ‘Zoöp’: een revolutionaire organisatievorm waarin mensen en andere levende wezens samenwerken

Hoe kunnen we duurzaam ontwerpen, bouwen en produceren? Hoe gaan we innovatief met afval en water om? Hoe versnellen we de energie-transitie? Het Nieuwe Instituut stelt al sinds haar oprichting kritische vragen over de impact van de menselijke cultuur op ons kwetsbare ecosysteem. Een alternatief voor het huidige industriële ontwerpmodel is misschien wel noodzakelijker dan ooit. In het voorjaar van 2022 gaat Het Nieuwe Instituut onder de noemer More Than Human met uiteenlopende projecten op zoek naar uitingsvormen van een meerstemmig wereldbeeld waarin mens, dier en natuur in harmonie met elkaar samenleven. Nu én in de toekomst.

Vanaf vrijdag 22 april, op wereldwijde Earth Day, wordt Het Nieuwe Instituut de eerste Zoöperatie ter wereld: een unieke organisatievorm die de stemmen en belangen van niet-menselijk leven meeneemt in haar organisatorische beslissingen. Tegelijkertijd openen vanaf dan ook De Nieuwe Tuin en _Op zoek naar het pluriversum_: een tentoonstelling waarbij wordt onderzocht hoe ontwerp kan bijdragen aan een meerstemmige wereld.

Zoöp is de afkorting van Zoöperatie. Dit is een combinatie van de woorden coöperatie en zooè, het Griekse woord voor leven. Simpel gezegd is een Zoöperatie een samenwerkingsverband tussen alle levenden: van mensen tot dieren tot planten tot algen tot microben. In de praktijk voegt Het Nieuwe Instituut met deze nieuwe organisatievorm een vertegenwoordiger van niet-menselijk leven toe aan de organisatie als adviseur en bestuurswaarnemer. Deze 'Spreker voor de Levenden' heeft zeggenschap over operationele zaken van het instituut die de kwaliteit van het niet-menselijke leven beïnvloeden. De vertegenwoordiger zorgt er zo voor dat er concrete veranderingen worden doorgevoerd om de sociaalecologische belangen van het instituut te verbeteren. Want wat voor invloed heeft de kleur van een tijdelijke installatie op het dak van Het Nieuwe Instituut bijvoorbeeld op de vogels in de omgeving? En hoe betrek je anders-dan-menselijk leven als schimmels, planten en dieren daadwerkelijk in ontwerpvraagstukken?
De nieuwe vertegenwoordiger van niet-menselijk leven binnen de Zoöp in Het Nieuwe Instituut is de natuur-inclusieve landschapsarchitect Maike van Stiphout. Binnen haar ontwerpen vormen biodiversiteit, verankering en innovatie de belangrijkste pijlers en deze toekomstgerichte visie maakt Maike van Stiphout tot een zeer geschikte kandidaat om deze gloednieuwe functie te vervullen.
Tegelijkertijd met de lancering van de Zoöp wordt ook De Nieuwe Tuin na ingrijpende winterwerkzaamheden heropend. Met deze frisse start staat de biodiverse buitenruimte rondom het instituut aan het begin van een nieuwe periode om volop te groeien en te bloeien. Het moet straks fungeren als een ecologische stadstuin waar het publiek zelf op ontdekkingstocht kan gaan, maar ook ontspannen kan picknicken of in het gras kan genieten van het take-out menu van Het Nieuwe Café. Tot slot vormt het Zoöp-model ook het startpunt van de officiële Nederlandse inzending van de Triënnale van Milaan, die door Het Nieuwe Instituut gepresenteerd wordt en geopend is tussen 15 juli en 11 december 2022.

Naast de lancering van de Zoöperatie wil Het Nieuwe Instituut ook met andere projecten invulling geven aan een meerstemmig wereldbeeld. Centraal hierbij staat de tentoonstelling Op zoek naar het pluriversum_, _die van 22 april tot en met 7 augustus 2022 geopend is in Het Nieuwe Instituut. Deze expositie, samengesteld door curatoren Sophie Krier en Erik Wong, neemt de bezoeker mee op reis door het 'pluriversum': een wereld die ruimte maakt voor vele werelden. Is het denkbaar dat mens, dier en natuur samen een toekomst vormgeven die ook daadwerkelijk toekomst heeft? De tentoonstelling laat in de breedste zin van het woord zien wat de impact is van ontwerp op een succesvol samenzijn van al het leven op deze aarde. Dat gaat verder dan het schetsen van een beeld van ecologische vernieuwing: de expositie toont ook de consequenties van een meerstemmige wereld op sociaal en politiek vlak.
De genereuze tentoonstelling presenteert het werk van ontwerpers, kunstenaars, activisten en onderzoekers van over de hele wereld en toont een enorme rijkdom aan projecten, objecten, video- en audioproducties en installaties. Met onder meer bijdragen van kunstenaar, wever en kok Asli Hatipoğlu, kunstenaar en fotograaf Joke Robaard, Anne van Leeuwen van boerderij Bodemzicht, luchttovenaar Ariel Bustamante in samenwerking met de ecosensuele curator Camila Marambio en la C.A.R. (Cellule d'Actions Rituelles). Het ruimtelijk ontwerp van de tentoonstelling is van Sean Leonard en de grafische identiteit is van Miquel Hervás Gomez. Nina van Hartskamp verzorgde audiofragmenten van alle makers.

Met bovengenoemde projecten wil Het Nieuwe Instituut concrete stappen zetten in een klimaatneutrale toekomst waarbij alle lagen van het instituut, van gebouw tot programmering en van Het Nieuwe Café tot het Museumpark en het buitenland, worden betrokken. Onder meer het vergroenen van de daken, het opwekken van zonne-energie en het verduurzamen van de tentoonstellingspraktijk zijn onderdeel van deze ecologische visie. Onderzoek en programmering zijn vaak voorlopers om mogelijke duurzame strategieën te testen. Vanuit die gedachtegang is ook het Zoöp-model ontwikkeld en wordt samenwerking met niet-menselijk leven straks daadwerkelijk in de praktijk gebracht.