Collage van dada-kunstenaar Hannah Höch in bruikleen gegevenCollage van dada-kunstenaar Hannah Höch in bruikleen gegeven

Voor de overzichtstentoonstelling Hannah Höch. Abermillionen Anschauungen is een collage uit de Rijkscollectie in bruikleen genomen, een compositie met heelal en oog. Het werk bevindt zich in een wat atypische verzameling binnen de collectie: de verzameling Beeldende Kunst. Het bevat voornamelijk tekeningen uit de nalatenschap van architect en stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, met daarin werk van oa Karel Appel, Vilmos Huszar, Fernand Léger, Cesar Domela, Lazlo Moholy Nagy en Karl Moser. Daarnaast bevat het een aantal objecten van de Nederlandse beeldend kunstenaar en architect Bruno Mertens.

Met Raoul Hausmann, die ze in 1915 leerde kennen, ontwikkelde Höch de techniek van de fotocollage. Via hem maakte ze in Berlijn kennis met Kurt Schwitters en John Heartfield en anderen uit de Berlijnse dadagroep, een kring van voornamelijk mannelijke kunstenaars die de Duitse cultuur na de Eerste Wereldoorlog bekritiseerden. In 1919 maakte Höch haar belangrijkste werk uit die periode, getiteld _Schnitt mit dem Küchenmesser Dada durch die letzte weimarer Bierbauchkulturepoche Deutschlands_ (snee met het keukenmes dada door de laatste bierbuikcultuurperiode van Weimar-Duitsland). Het werk toont de chaos van deze periode met uitgeknipte portretten van politieke kopstukken en Dadaïsten, tussen tandraderen, kogellagers, wielen, dieren, sporters en dansers. De collage heeft ook een feministische inslag. Greta Garbo, Käthe Kollwitz en andere geëmancipeerde vrouwen zijn er op te zien, en het bevat een kaartje waar de landen met vrouwenkiesrecht op zijn aangegeven.

Höchs werk kreeg lovende kritieken ondanks de neerbuigende opvattingen van mannelijke leeftijdsgenoten. In een interview uit 1959 zei ze daarover: /"Most of our male colleagues continued for a long while to look upon us as charming and gifted amateurs, denying us implicitly any real professional status./" Hannah Höch in Edouard Roditi, /"Interview with Hannah Höch,/" Arts Magazine 34, no. 3 (Dec. 1959): 29. Via: https://www.moma.org/artists/2675

Hannah Höch verbleef een aantal jaren in Nederland, die voor haar persoonlijke en professionele leven belangrijk zijn geweest. De sporen daarvan zijn terug te vinden in verschillende archieven in de collectie.

In 1926 kwam ze op uitnodiging van Kurt Schwitters naar Kijkduin. Ze ontmoette oude en nieuwe bekenden zoals Vilmos Huszár, Cor van Eesteren, Johannes Oud en Theo en Nelly van Doesburg. Ze leerde er ook haar nieuwe liefde kennen, schrijver en linguist Mathilda (Til) Brugman, bij wie ze introk in Den Haag. Door haar verblijf in Nederland raakte ze ook bevriend met architect Jan Buijs. De Rijkscollectie bevat een verzameling brieven die Buijs aan Höch en Tilman schreef, later aangevuld met kopieën van 23 brieven en kaarten aan Hannah Höch van Jan Buijs, Theo van Doesburg en de architect J.B. van Loghem.

In Nederland had Höch haar eerste solotentoonstelling, in 1929, bij galerie De Bron in Den Haag. Eind 1929 verhuisden Höch en Tilman naar Berlijn. Het culturele klimaat dat ze daar aantrof zal haar niet meegevallen zijn. De geplande tentoonstelling in 1932 aan het Bauhaus in Dessau werd afgelast toen het door de Nazi's gedomineerde stadsbestuur de school sloot. Van de machtsovername door Hitler in 1933 tot na de Tweede Wereldoorlog was het voor Höch onmogelijk om in Duitsland te exposeren omdat haar werk als ontaarde kunst werd beschouwd. Ze bleef echter contact houden met Nederland. In 1934 en 1935 organiseerde kunstzaal d'Audretsche in Den Haag twee tentoonstellingen van haar werk.

Hanna Höch bracht de oorlogsjaren in afzondering door in een klein tuinhuisje aan de rand van Berlijn, waar ze tot haar dood bleef wonen. Het stelde haar in staat haar werk voort te zetten, en bovendien wist ze niet alleen haar eigen werk, maar ook dat van vrienden dat ze in bezit had uit handen van de nazi's te houden. Chris Rehorst schrijft in het tijdschrift Jong Holland: /"Het was hen blijkbaar onbekend dat onder de keurig onderhouden bloembedden een schat aan entartete kunst in grote scheepskisten verborgen was./" Chris Rehorst,. 'Hannah Höch en Nederland', Jong Holland 4. (1988), no. 6. Na de oorlog werden de contacten met vrienden uit Nederland schaars. De laatste brief van Buijs, die overleed in 1961, aan Hoch die zich in het archief bevindt dateert van 1954. Nelly van Doesburg was de enige die haar bleef schrijven. De meeste vrienden uit de Hollandse periode waren inmiddels overleden. Alleen Cor van Eesteren was aanwezig toen Höch in 1977 werd geëerd met een ereprofessoraat.

Tentoonstelling Hannah Höch. Abermillionen Anschauungen is een retrospectieve tentoonstelling met meer dan 120 werken waarvan sommige nooit eerder aan publiek getoond zijn. Te zien in Museum Bröhan, Berlijn, van 16 februari tot 15 mei 2022. Daarna in Museum im Kulturspeicher Würzburg, van 11 juni tot 04 september 2022.

Verzameling Beeldende kunst (BKVE)
Verzameling Brugman, T. (Til) & Höch, H. (Hannah) (& J.W.E. Buijs) (BRUG).
Archief C.J.F. Karsten (KARS) Correspondentie met Kurt Schwitters en Hannah Höch.