Architectuurgemeenschap start samenwerkingsverband: Architectuur OveralArchitectuurgemeenschap start samenwerkingsverband: Architectuur Overal

• Tijdens de opening de elfde Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam werd het samenwerkingsverband Architectuur Overal aangekondigd.

• Dit samenwerkingsverband is een initiatief van het Nieuwe Instituut en mede ondertekend door Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA), Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven (CoLA), Stimuleringsfonds Creatieve Industrie (SCI), Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR), Vereniging Deltametropool (VDM) en VOLUME.

• Doel van de deelnemende partijen is om gezamenlijk naar voren te treden en samen te werken aan een bredere zichtbaarheid van architecten en ontwerpers, om zo een betere aansluiting te maken met politiek, maatschappij en iedereen daartussen.

• Daarnaast biedt het samenwerkingsverband aanvullende ondersteuning aan de politiek om de toegevoegde waarde van architectuur voor Nederland te verbeteren.

Afgelopen zaterdag 29 juni werd Architectuur Overal aangekondigd, een samenwerkingsverband van zeven Nederlandse architectuurorganisaties. De aankondiging vond plaats tijdens de opening van de 11e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam afgelopen weekend (IABR).

Naast het Nieuwe Instituut zijn Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA), Stichting Coördinatie Lokale Architectuurinitiatieven (CoLA), Stimuleringsfonds Creatieve Industrie (SCI), Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR), Vereniging Deltametropool (VDM) en VOLUME aangesloten.

Het doel van Architectuur Overal is om met een aantal van de belangrijkste vertegenwoordigers van de internationaal gerenommeerde Nederlandse architectuurgemeenschap gezamenlijk naar voren te treden en samen te werken aan een bredere zichtbaarheid van architecten en ontwerpers, om zo een betere aansluiting te maken met politiek en maatschappij. Het initiatief komt voort uit een belofte die de directie van het Nieuwe Instituut deed in een ingezonden brief in NRC op 25 augustus 2023.

Nederland staat voor grote, ruimtelijke uitdagingen: onder andere door klimaatverandering, de energietransitie en de ontwikkeling van de circulaire economie, naast de bestaande grote woningbouwopgave. Architecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten zijn bij uitstek deskundig in het vertalen van (ruimtelijke) complexiteit naar concrete (bouw)plannen met een hoge kwaliteit. Een rijk cultureel architectuurlandschap kan deze ideeën vertalen naar het grote publiek.

Om deze reden nam de Tweede Kamer vorig jaar een motie van Sandra Beckerman (SP) aan, die onder meer opriep om de oprichting van een nieuw architectuurinstituut te onderzoeken. Ook werd er een rondetafelgesprek gevoerd met een aantal vertegenwoordigers uit de Nederlandse architectuurgemeenschap. Hieruit kwam voort dat de positie van architecten en de waardering en erkenning van hun werk versterkt moet worden, zodat de sector beter kan bijdragen aan de genoemde uitdagingen.

De deelnemende organisaties van Architectuur Overal onderschrijven deze conclusie, maar menen dat een nieuw architectuurinstituut niet noodzakelijk is. Het is beter om in te zetten op een betere samenwerking tussen de bestaande initiatieven, instituten en organisaties en betere aansluiting op de politiek, bouwsector en maatschappij. Ook bestaat er al een geëngageerd cultureel landschap van (lokale) architectuurcentra, die het gesprek naar het bredere publiek kunnen brengen.

Door gezamenlijk op te trekken, willen de ondertekenaars van Architectuur Overal deze bestaande initiatieven beter op elkaar afstemmen en laten aansluiten. Daarnaast zullen zij aanvullende ondersteuning bieden aan de politiek om de toegevoegde waarde van architectuur voor Nederland duidelijk te maken. Bijvoorbeeld door een praktische introductie tot de sector aan de hand van de urgente thema’s, die het voor politici makkelijker maakt om bij de juiste kennis en contacten binnen de architectuursector te komen.

Ook zal een aantal partijen uit de coalitie samen een gezant voor ruimtelijk onderzoek en ontwikkeling beschikbaar maken, die de Tweede Kamer direct kan ondersteunen en zo het contact met en de ontwikkeling en inzichten vanuit architectuur versterkt.

Contact: Robin van Essel, persvoorlichter | +31 (0)6 3803 9218 | r.vanessel@nieuweinstituut.nl
Persbeeld Nieuwe Instituut

Nieuwe Instituut is het nationale museum en instituut voor architectuur, design en digitale cultuur, gelegen in het Rotterdamse Museumpark. Onze drie disciplines vertegenwoordigen de ruimtes, objecten en interacties die onze wereld vormgeven. Met tentoonstellingen, evenementen, onderzoek en andere nationale en internationale initiatieven laten we zien hoe ontwerpideeën positief bijdragen aan urgente maatschappelijke uitdagingen. We willen een betere toekomst niet alleen verbeelden, maar ook testen en in de praktijk brengen. Nieuwe Instituut is een gastvrije en levendige plek, waar diverse ontwerpers, denkers en publiek elkaar ontmoeten. Meerstemmigheid is ook het fundament van de Zoöp, ons organisatiemodel waarin niet-menselijk leven een stem heeft. Nieuwe Instituut verzorgt daarnaast het beheer, behoud en de ontsluiting van de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, één van de grootste architectuurcollecties ter wereld, en museumwoning Huis Sonneveld, een icoon van Nederlandse functionalistische architectuur uit 1933.

De BNA is een netwerk dat modern, creatief ondernemerschap bevordert. Met als drijfveer de kracht van architectuur voor de leefomgeving. De BNA heeft als missie het versterken van architectenbureaus die op kansrijke markten toegevoegde waarde bieden aan opdrachtgever en samenleving. De BNA, Branchevereniging Nederlandse architectenbureaus, vertegenwoordigt ruim 60% van de werknemers in de architectenbranche.

CoLA is een netwerk van 48 lokale architectuurinitiatieven. De organisaties die wij vertegenwoordigen proberen de brug te slaan tussen internationale transitie-opgaven en landelijk en lokaal beleid, tussen een traditionele bouwwereld en belangrijke ontwerpopgaven. Daarbij betrekken we de gebruikers van architectuur in steden, dorpen, wijken en landelijk gebied: mensen die ergens wonen, werken, recreëren, leren of herstellen. Deze lokale instellingen zijn er niet om architecten of ontwikkelaars te redden, maar vooral om bewoners te betrekken in het gesprek over de veranderingen in hun leefomgeving. Onafhankelijk, laagdrempelig en met de eigenheid van de verschillende plekken in het land van waaruit zij programmeren. Dat doen we met architecten, initiatiefnemers, politici en opdrachtgevers die daar ook het belang van inzien. En met bewoners van alle leeftijden als ervaringsdeskundigen. Die coalitie en meerstemmigheid in het bespreken van de ruimtelijke opgaven is des te belangrijker nu de huidige vormen van inspraak en participatie spaak lopen door toenemende polarisatie en complexiteit van de opgaven.

De disciplines architectuur, landschap en stedenbouw hebben een essentiële, pionierende en verbindende rol te spelen in de ingrijpende veranderingen waar de wereld als gevolg van het veranderende klimaat voor staat. Of het nu gaat om de omgang met het water, de energietransitie, de woonbehoefte of voedselvoorziening; het zijn in Nederland maar ook wereldwijd uiteindelijk ruimtelijke vraagstukken. Sinds de eerste editie in 2003 vestigt de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) daarom de aandacht op de waarde van ontwerpend onderzoek. Daarbij staat het streven naar een gezond en rechtvaardig ecosysteem voor de IABR altijd centraal. Om de twee jaar presenteert de IABR een uitgebreid cultureel publieksprogramma van tentoonstellingen, debatten, lezingen, workshops en rondleidingen. Op dit internationale podium wordt de verbeeldingskracht van architectuur gevierd. In de periode tussen de opeenvolgende edities zet de biënnale het onderzoek en het debat voort. Vanuit haar basis in Rotterdam streeft de IABR naar een agenderende en stimulerende positie in het nationale en internationale architectuurdebat.

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie is het rijkscultuurfonds voor vormgeving, architectuur en digitale cultuur. Het Stimuleringsfonds geeft professionals de ruimte om te experimenteren, te onderzoeken en te maken. Daarmee wil het fonds de kwaliteit van de ontwerppraktijk vergroten, de creatieve sector als geheel versterken en ontwerptalent verbinden aan andere disciplines en sectoren. Jaarlijks investeren we rond de 20 miljoen euro in honderden projecten en activiteiten die een basis hebben in Nederland en het Caribische deel van het Koninkrijk.

Nu alle opgaves de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving aangaan, is het belangrijk dat ruimtelijk ontwerpers getraind zijn om voor gedurfde voorstellen te staan. Met het ontwerpend onderzoek in de open oproepen van Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp stimuleren en trainen we dit in de vrije ruimte. Ontwerp(end onderzoek) moet worden ingezet om nieuwe mogelijkheden en onverwachte kansen te zien en om (radicaal) andere toekomsten te onderzoeken en te verbeelden. In een tijd waar veel (tegenstrijdige) belangen schuren is dit heel belangrijk. Met haar financiering geeft het fonds enerzijds ontwerpers een meer onafhankelijke positie die nodig is om met meer lef en durf je vak uit te oefenen en anderzijds creëert het de vrije ruimte om dingen te onderzoeken waar nog geen opdrachtgever voor te vinden is. Verschillende ontwerpend onderzoeken uit het verleden is het gelukt om ruimtelijke problematiek op de politieke agenda te krijgen. De vrije ruimte is daarvoor cruciaal, in deze ‘tussenruimte’ worden crossovers gemaakt tussen verschillende rollen en waardensystemen; hier vindt de verandering plaats. De meervoudigheid, integraliteit en coalities zijn daarom belangrijk te onderkennen. Ontwerpend onderzoek verbindt de zachte met de harde waarden, het vermijdt rivaliteit en kan het onzichtbare zichtbaar maken. Als we de grote opgaves aan willen kunnen, is het dus noodzakelijk om stevig te investeren in ontwerpend onderzoek, definitief verankeren in beleidsvorming, het ruimtelijk domein en zo in onze samenleving.

Vereniging Deltametropool is een onafhankelijk netwerk van personen en organisaties en heeft als missie: het stimuleren van een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en van Nederlandse stedelijke regio’s, in een internationaal perspectief. Met leden uit publieke en private sfeer brengt de vereniging als platform relevante personen en organisaties samen rond deze missie en vormt een brug tussen onderzoek en praktijk. De vereniging is actief in internationale professionele netwerken en heeft contacten met andere metropolitane gebieden en biedt haar leden daarmee een mogelijkheid gemakkelijker de weg naar internationale fora te vinden. Naast de platformfunctie is de vereniging een breed georiënteerd onderzoekslaboratorium met kennis over metropolitane ontwikkeling en past deze kennis toe in tal van concrete projecten. Op die manier worden actoren op het metropolitane schaalniveau geholpen om tot een effectievere organisatie en besluitvorming te komen. De meerwaarde van een partnership met de vereniging is dit brede (inter)nationale netwerk, wat de mogelijkheid biedt een project te agenderen. Daarnaast biedt de brede kennis van de vereniging mogelijkheden om beter vat te krijgen op de complexe materie van ruimtelijke en stedelijke ontwikkeling in Nederland.

VOLUME is een tijdschrift dat twee keer per jaar verschijnt en gaat over architectuur, design en alles daar buiten. Het is de opvolger van Archis en het oudste architectuurtijdschrift van Nederland. De jaarlijkse review uitgave van VOLUME probeert zoveel mogelijk prangende ontwikkelingen in architectuur en ontwerp wereldwijd te delen, waar de jaarlijkse Guide juist een verdiepende uitgave is die architecten en ontwerpers helpt met een specifiek en belangrijk onderwerp. VOLUME wordt uitgegeven door stichting Archis en is een samenwerking met Nieuwe Instituut.