Meerjarig erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij nadert afronding Meerjarig erfgoedprogramma Architectuur Dichterbij nadert afronding

Het primaire doel van Architectuur Dichterbij was het behoud van de collectie voor toekomstige generaties, door een belangrijk deel van de ontwerptekeningen en de fotocollectie te conserveren, te digitaliseren en zo nodig te restaureren. Tegelijkertijd gaf het programma alle aanleiding om de staande erfgoedpraktijk te bevragen, uit te dagen en te innoveren. Van verzamelen en onderzoeken tot ontsluiten en presenteren.
Architectuur Dichterbij bood een unieke gelegenheid om al die bouwstenen van de erfgoedpraktijk in samenhang met elkaar te ontwikkelen, en te onderzoeken waar ze elkaar kunnen versterken, en waar ze elkaar mogelijk tegenwerken. Bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteitsstandaarden, methoden, kosten, infrastructuur, techniek en samenwerking.

Architectuur Dichterbij heeft daardoor als katalysator kunnen werken voor het ontwikkelen van nieuw beleid, en van een nieuwe werkwijze en visie op het beheer van de Rijkscollectie. Het programma heeft gezorgd voor een aanscherping van het verzamelbeleid en geleid tot nieuwe vormen van interactie tussen publiek en erfgoed. Het heeft een schat aan kennis en ervaring opgeleverd die beschikbaar is voor de gehele erfgoedsector.

Jaarlijks zijn 150.000 tekeningen geconserveerd en geregistreerd, deels in huis, deels door papierrestauratieateliers. Tegenover deze opgave, die vooral draait om een optimale workflow, restauratieprotocollen, selectie, logistiek en samenwerking, stond het uiterst specialistische materiaal- en kleurenonderzoek naar de collectie Van Doesburg en de minutieuze restauratie van 448 meest museale stukken. Een verkenning van uitersten van wat mogelijk is op het gebied van restauratie en (massa)conservering.

De afsluiting van Architectuur Dichterbij betekent tevens de lancering van een nieuw digitaal collectieplatform dat de collectie niet alleen toegankelijker en beter doorzoekbaar maakt, maar ook verbindt met andere collecties wereldwijd door gebruik van Linked Open Data. Nieuwe Instituut kreeg de opdracht om een innovatief platform te ontwikkelen dat volledig voldoet aan de standaarden van de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed voor data en infrastructuur. Het doel was om nieuwe manieren van digitale ontsluiting van erfgoedcollecties te testen en te beoordelen, en te kijken in hoeverre de standaarden in de praktijk haalbaar zijn.

Architectuur Dichterbij heeft ook geleid tot een inhoudelijke herwaardering van de collectie. Een onderzoek naar de culturele waarde van analoge reproducties in de architectuurpraktijk heeft nieuwe betekenis gegeven aan een voorheen ondergewaardeerd deel van de collectie, en een impuls gegeven aan een nieuw waarderingskader. De fotocollectie is voor het eerst op een grondige manier in kaart gebracht, waardoor niet alleen een duidelijker beeld is ontstaan van de gebruikte materialen en technieken, maar ook van de enorme inhoudelijke rijkdom.

De veranderende rol van erfgoed in de samenleving vraagt om nieuwe perspectieven op verzamelen, een van de kerntaken van het Nieuwe Instituut. Terwijl de afgelopen decennia vooral geïnvesteerd is in het erfgoed zelf en de kwaliteit van erfgoedzorg, staan nu mensen en hun relatie met erfgoed centraal. Voor erfgoedinstellingen betekent dat een verschuiving van een beherende instelling als autoriteit, naar een bemiddelaar die nauw samenwerkt met gemeenschappen en bottom-up initiatieven. Het onderzoeksproject Collecting Otherwise heeft de afgelopen vier jaar geëxperimenteerd met nieuwe methodes om erfgoed ‘anders’ te verwerven en toegankelijk te maken, door nieuwe vormen van samenwerking te verkennen.

Eind jaren negentig begon het Nieuwe Instituut met het digitaliseren van de architectuurcollectie met behulp van analoge fotografie en eenvoudige scanners. Die werkwijze heeft zich ontwikkeld tot een professionele, goed uitgeruste digitaliseringsafdeling. Architectuur Dichterbij heeft dat proces flink aangejaagd en aanzienlijk versneld, omdat behalve kwaliteit ook kwantiteit een factor van belang werd. Het programma stuwde de productie op tot zo'n 70.000 gedigitaliseerde stukken per jaar, en bracht bovendien een enorme hoeveelheid kennis in de organisatie.

De opbrengst van het programma komt ten goede aan de gehele erfgoedsector. Door kennis en ervaringen te delen, zoals tijdens de AD-conferentie eind 2022, en door middel van publicaties, presentaties en deelname aan samenwerkingsverbanden over de grenzen van instellingen en sectoren heen.

Ook tijdens de slotbijeenkomst op 14 november delen we resultaten van Architectuur Dichterbij met collega-instellingen, partners en andere betrokkenen en belangstellenden. Wil je erbij zijn? Bekijk hier het programma en meld je aan!