G/D THYSELF: Spirit Strategy On Raising Free Black ChildrenG/D THYSELF: Spirit Strategy On Raising Free Black Children

De internationale filmwereld kan nogal ondoordringbaar zijn voor jonge filmmakers. Internationaal Film Festival Rotterdam (IFFR) organiseerde afgelopen editie daarom voor het eerst het ontwikkelingsprogramma The Collective Space. "Over twee jaar zie je onze eerste film op het Filmfestival. Dan wil ik mezelf echt regisseur kunnen noemen."

Dit stuk van freelance schrijver en maker Fay van der Wall en fotograaf Katarina Jazbec verscheen oorspronkelijk op Vers Beton.

Twaalf dagen lang is Rotterdam jaarlijks dé plek waar filmmakers, filmproducenten, filmdistributeurs (etc.) uit alle hoeken van de wereld zich verzamelen, tijdens International Film Festival Rotterdam (IFFR). Ze vinden elkaar op borrels en in talks en masterclasses voor het noodzakelijke netwerken en uitwisselen van kennis. Heel leuk en nuttig, maar ook een ondoordringbare wereld als je niet de juiste connecties hebt. Daar heeft het festival deze afgelopen editie wat verandering in willen brengen met talentontwikkelings- en uitwisselingsprogramma The Collective Space.

Voor het eerst werkten hiervoor de afdelingen Programma en Educatie binnen het IFFR samen, vertelt programmeur Inge de Leeuw. Het idee kwam voort uit een installatie van internationaal kunstenaarscollectief The Ummah Chroma, G/D THYSELF: Spirit Strategy On Raising Free Black Children, die de Leeuw in Het Nieuwe Instituut programmeerde (een samenwerking tussen HNI en IFFR, die nog tot 28 juni te zien en ervaren is).

"Op het filmfestival van Toronto kwam ik via The Ummah Chroma in gesprek met iemand die bij de Ghetto Film School werkte, en kwamen we op het idee om samen te werken. Dat nieuwe partnerschap leidde weer tot het idee om tijdens IFFR van 2020 een programma op te zetten waar lokale en internationale jonge makers in contact komen met elkaar en met de filmmakers die dan aanwezig zijn: The Collective Space. "Tijdens het IFFR zijn er namelijk ontzettend veel goede filmmakers in de stad, op deze manier willen we jonge makers daarvan laten profiteren."

We richten ons op jongeren waarvoor het bestaande filmonderwijs in Nederland niet altijd een vanzelfsprekende keuze is, of zelfs ontoegankelijk. Wij hopen ze rolmodellen te bieden, en begeleiden ze ook, samen met de Nederlandse Filmacademie, in het ontwikkelen van nieuwe ideeën", legt De Leeuw uit.

En zo loopt op meest kille ochtend van januari een internationaal gezelschap van ongeveer vijftien jongeren door Rotterdam, onder leiding van filmmaker Bouba Dola en schrijver, regisseur, artiest en programmamaker Malique Mohamud. De gasten uit LA, New York en Londen zijn de dag ervoor gearriveerd. Ze kijken hun ogen uit bij het spiegelende Depot in aanbouw. Als de groep aan de andere kant van het Museumpark de Westzeedijk beklommen heeft, staan ze oog in oog met de chique bebouwing van het Scheepvaartkwartier. "It's like a Wes Anderson movie!" wordt er geroepen.

En op de Willemskade, voor het Wereldmuseum en met uitzicht op de Wilhelminapier en Katendrecht, licht Mohamud een deel van de ontwikkeling van de stad en de bijbehorende gentrificatie toe. Hij benadrukt meer dan eens tegen de jongeren: plekken hebben door de geschiedenis verschillende betekenissen gehad. Daar liggen de verhalen voor het oprapen.

Tijdens de wandeling lijken de deelnemers nog wat schuchter. Misschien is het de kou, waardoor hoofden in kragen gaan en mutsen diep over voorhoofden getrokken worden. Maar in de loop van de wandeling komen de gesprekken los. De verschillende steden worden met elkaar vergeleken. En een heel belangrijke vraag - als het gaat om de betekenis van een plek - komt ter sprake: waar kan je in Rotterdam goed eten? Mohamud belooft ze naar de beste toko's in Rotterdam West te sturen.

De onderlinge dynamiek was goed, concludeert De Leeuw een paar dagen later: "In het weekend wilden ze eigenlijk uitgaan. Maar ze hebben uiteindelijk tot vier uur 's nachts in een appartement gezeten en elkaar hun eigen films laten zien. Zo leuk! Dan weet je dat het goed was dat ze elkaar ontmoet hebben."

Om deelnemers binnen Nederland te bereiken, kon het IFFR niet even een oproepje online gooien. Het doel was immers juist om mensen te bereiken die buiten hun gebruikelijke publiek liggen. De Leeuw: "We zijn dus via netwerken gaan zoeken: onder andere via Stichting IMPACT, de cultuurscouts, Het Vergeten Kind, Hakuna Academy. Dat heeft gewerkt, want we hebben een groep mensen bereikt die nog niet eerder in contact met het IFFR waren geweest."

Zo kwam de oproep onder andere terecht bij Gabriel Freitas (21) en Christine da Silva (18). Twee jonge Rotterdammers die weinig liever willen dan samen films maken. Freitas: "Ik houd van films, ze inspireren en motiveren me. Het is een manier om de wereld op andere wijze te zien. Soms vind ik het lastig om de dingen die ik meemaak en voel te uiten, door films te maken lukt dat me wel." Da Silva ontdekte haar liefde voor films toen ze voor school een video bij een boekverslag moest maken. Ze ging commerciële videoklussen doen, maar dat gaf al snel geen voldoening meer. "Ik wil liever mijn eigen visie laten zien. Nu doe ik alleen nog maar klussen waarvoor ik ook het concept en regie mag doen. Ik wil sterke beelden neerzetten die duidelijke ideeën uitdragen."

Ze was eerst wat sceptisch over haar deelname aan The Collective Space. "Ik wist niet zo goed wat ik moest verwachten. Hoe zijn die andere mensen die meedoen? Hebben zij al ervaring of niet? Maar toen ik de andere deelnemers leerde kennen, merkte ik al snel dat we van elkaar gingen leren."

De masterclass van gerenommeerd kunstenaar/regisseur Jenn Nkiru, onderdeel van The Ummah Chroma, was voor beiden een hoogtepunt van het programma. Da Silva: "Zij vertelde over de persoonlijke kant van het proces. Hoe je je eigen emoties erin legt, hoe je op een goede manier je eigen visie overbrengt op andere mensen. Achter je eigen ideeën staan en tegelijk open staan voor andermans inbreng. Maar ook over de onzekerheid die je hebt als onafhankelijk maker, hoe je daar mee om kan gaan. Het was heel inspirerend om dat van iemand te horen die al vele stappen verder is dan ik ben."

Freitas en Da Silva zitten vol ambitie en willen films maken waarmee maatschappelijke problemen aangekaart worden. Freitas heeft zich al verdiept in filmopleiding in Londen en Parijs, Da Silva weet nog niet of een opleiding voor haar de beste weg is. "Ik dacht heel lang dat ik niet naar een filmopleiding wilde, want ik wilde het liever zelf leren. Nu denk ik daar wel iets anders over, maar het is nog steeds niet mijn plan om gelijk naar een opleiding te gaan. Er komen namelijk veel onverwachte kansen op mijn pad, die wil ik blijven grijpen." Een ding weer Freitas heel zeker: "Over twee jaar zie je onze eerste film op het Filmfestival. Dan wil ik mezelf echt regisseur kunnen noemen."

Wat De Leeuw betreft zou dat een perfecte uitkomst van The Collective Space zijn. "Het RTM-programma is natuurlijk ontzettend leuk en succesvol. Maar de ambitie is om een nog betere afspiegeling van de diversiteit van verhalen en makers uit Rotterdam te presenteren. We begeleiden de jongeren nu dan ook om mee te doen aan de RTM Pitch, waarmee ze financiering en begeleiding bij het realiseren van hun plan kunnen winnen."

Als het aan De Leeuw ligt, wordt een dergelijke vorm van talentontwikkeling een terugkerend onderdeel van het IFFR. "Het is wat vroeg om al heel vaste voornemens uit te spreken, maar voor mij smaakt het wel naar meer. Alle filmmakers die ik dit jaar heb gevraagd om bij te dragen waren direct heel enthousiast, dat toont wel aan dat er genoeg animo voor is. Het netwerk van het IFFR is er, dat hoeven we alleen maar beter te gebruiken."